زمان مطالعه: 12 دقیقه
آنچه شما در این مطلب می‌خوانید
نکته:
خوانندگان گرامی توجه داشته باشید که مطالب ارائه شده در سایت این کلینیک صرفاً جهت افزایش آگاهی ، دانش پزشکی شما میباشد و نه خود درمانی. قبل از هر گونه اقدام درمانی توصیه میشود با پزشک فوق تخصص گوارش کودکان این زمینه مشورت نمائید.
ریفلاکس معده در نوزادان و کودکان یک فرم از عبور غیرارادی محتویات معده به مری است و یک فرآیند فیزیولوژیکی و طبیعی هست که چندین بار در روز خصوصا بعد از شیر شیرخوردن یا غذا خوردن رخ می دهد. اکثر دوره های رفلاکس معده مدت کوتاه مدت بوده و در اکثر موارد ریفلاکس معده در نوزادان و کودکان معمولا بدون علامت هستند. با توجه به اینکه اکثر موارد رفلاکس بدون علامت بوده ، و علائم و نشانه ها غیر اختصاصی دارند اما خوددرمانی ریفلاکس یک امر رایجی است.
مطالعات انجام شده نشان می دهد که :
حدود 20٪ از تمام نوزادان بیش از 4 بار در روز رگورژیتاسیون و بالا آوردن مکرر شیر از دهان دارند، در مادران موجب نگرانی جدی میشود واین مادران رگورژیتاسیون و بالا آوردن مکرر شیر از دهان نوزادان را جدی و مشکل ساز می دانند.
بدنبال ریفلاکس محتویات اسیدی معده همراه با ترشحات صفراوی از قسمت اول روده بداخل مری ، سبب آسیب و التهاب مخاط مری و گاهی هم زخم مری میشود و این حالت موجب طیف وسیعی از علائم در نوزادان و کودکان و بالغین میشود
عوامل مهم در ایجاد ریفلاکس :
- نوع تغذیه ، آلرژی، استرس
- در وضعیت و حالت خواب
- افزایش فشار داخل شکم
- افزایش فشارداخل معده
- ورم واتساع معده ( تغذیه بیش از حد)
- تاخیر درتخلیه معده
- ابتلا به یبوست عملکردی
- ژنتیک
- عوامل محیطی مثل نوع تغذیه و مصرف سیگار، الکل، اضافه وزن
- علل آناتومیکی مثل فتق معده
- علل هورمونی
- عوامل نوروژنیک یا عصبی
- چاقی و افزایش شاخص توده بدنی (BMI)
- افزایش میزان دور کمر و شکم
در ایجاد ریفلاکس معده در نوزادان و کودکان نقش دارند.
مهمترین علائم و نشانه های ریفلاکس در نوزادان و کودکان :
- بی‌خوابی و بی‌قراری‌های مکرر شبانه
- برگرداندن سر و گردن به عقب یا قوس زدن نوزاد به سمت پشت
- خس خس سینه و سرفه های مکرر شبانه
- گرفتگی بینی و احساس سرماخوردگی دائمی نوزاد
- گرفتگی مکرر صدا مشابه علایم خروسک
- سرفه های مکرر
- خس خس مکرر سینه
- عفونت های مکرر ریه
- عفونت گوش میانی
- عفونت سینوزیت
- تنگی مری و اختلال در بلع مواد غذایی
- استفراغ، بی اشتهایی ، بدغذایی ، کاهش وزن ، وزن نگرفتن نوزاد
- حملات ناگهانی حالت خفه شدن در نوزادان ( ALTEs)
- سوزش معده یا ترش کردن معده
- آسیب دندان خصوصا آسیب مینای دندان
بی‌خوابی و بی‌قراری‌های مکرر شبانه :
بدنبال ریفلاکس محتویات اسیدی معده بداخل مری ، موجب آسیب و التهاب مخاط مری ( ازوفاژیت ) میشود که این امرسبب علائم بی‌خوابی و بی‌قراری‌های مکرر شبانه در نوزادان وشیرخواران میشود . این بی‌خوابی و بی‌قراری‌های مکرر شبانه علاوه برناراحتی برای نوازد و کودک، موجب بی‌خوابی والدین هم میشود.
بیقراری در نوزادان علل متعددی دارد و یکی از علل آن التهاب و آسیب مخاط مری ناشی از ریفلاکس معده در نوزادان و کودکان به مری میباشد . بنابراین درصورت بروز بیقراری های مکرر شبانه توصیه میشود جهت معاینه دقیق وارزیابی تشخیصی علت بیقراری، از جهت تشخیص ریفلاکس و درمان آن هم به فوق تخصص گوارش کودکان مراجعه شود.
قوس زدن نوزاد به سمت پشت یا برگرداندن سر و گردن به عقب :
یکی دیگر از علائم ریفلاکس معده در نوزادان و کودکان به مری ، یا برگشت محتویات معده به مری در نوزادان و کودکان ،قوس زدن نوزاد به سمت پشت یا برگرداندن سر تنه به عقب هنگام شیرخوردن میباشد .
در نوع شدید ریفلاکس ، نوزاد یا کودک هنگام شیرخوردن سرو تنه خود را به سمت عقب برمیگرداند ، وبدن خود را به حالت قوس زدن به سمت پشت ، در میاورد.به این حالت نوزاد ، خم کردن سر و گردن و تنه خود ، به سمت مهرهای پشتی سندرم سندیفر گفته میشود. درشرایط آسیب مخاط مری ناشی از ریفلاکس شدید، نوزاد یا کودک با ایجاد وضعیت حرکات رو به عقب سر و گردن خود، و حالت کمانی کردن پشت خود ، سعی میکند تا از این طریق شدت ریفلاکس از معده به مری را کاهش دهد .
در فرم شدید ریفلاکس بعلت برگشت حجم زیاد محتویات اسیدی معده به داخل مری و تاخیر در برگشت کامل این محتویات اسیدی، از مری به داخل معده، موجب میشود تا این محتویات اسیدی معده زمان بیشتری با مخاط مری در تماس بوده و این حالت موجب زخم مری یا ازوفاژیت در مری بشود. بایستی توجه داشت تشخیص ازوفاژیت مری ناشی از ریفلاکس معده در نوزادان و کودکان معمولا با انجام اندوسکوپی مری ومعده و نمونه برداری از مخاط مری و بررسی آن توسط پاتولوژی میباشد.
درصورت بروز علائمی مثل حرکات رو به عقب سر و گردن نوزادان ، درهنگام شیرخوردن و یا زمانیکه نوزاد درحال شیرخوردن پشت خود راکمانی کرده و به سمت مهره پشتی خم شود توصیه میشود جهت معاینه دقیق وارزیابی تشخیصی از جهت ریفلاکس و درمان آن به فوق تخصص گوارش کودکان مراجعه شود.
از علائم و نشانه های دیگر ریفلاکس معده در نوزادان و کودکان به مری ، یا برگشت محتویات معده به مری در نوزادان و کودکان میتواند خس خس سینه و سرفه های مکررشبانه ،عفونت های مکرر ریوی باشد. این علائم ناشی از ورود قطرات ترشحات معده بداخل نای و ریه میباشد و گاها ممکن است با بیماری آسم اشتباه شود.
بنابراین درصورت وجود علائم فوق در نوزادان و کودکان توصیه میشود جهت معاینه دقیق وارزیابی تشخیصی و درمان به موقع و مناسب از جهت ریفلاکس به فوق تخصص گوارش کودکان مراجعه نماید.
علائم و نشانه های تنفسی ریفلاکس معده در نوزادان و کودکان:
گرفتگی بینی و احساس سرماخوردگی دائمی نوزاد یا شیرخوار که با تمیز و باز نمودن بینی رفع نمی شود میتواند از علائم و نشانه های دیگر ریفلاکس معده در نوزادان و کودکان باشد. همچنین در کودکان مبتلا به ریفلاکس ، بخاطر ورود قطرات ترشحات معده از طریق حلق به داخل سینوس ها میتواند سبب ایجاد سینوزیت در این کودکان بشود. گاها در کودکان مبتلا به ریفلاکس بدلیل ورود ترشحات معده به حلق میتواند موجب تحریک تارهای صوتی و گرفتگی صدا،و عفونت گوش میانی در این کودکان بشود.
حملات مکرر گرفتگی صدا یا تغییر صدا که مشابه علایم خروسک بوده گاها میتواند با بیماری خروسک ناشی از ویروس اشتباه شود. این گرفتگی صدا ناشی از ریفلاکس معمولا به درمان خروسک ناشی از ویروس بهبوده نیافته و مجدد این حملات گرفتگی صدا بروز خواهد کرد. همچنین عفونت مکرر ریوی درکودکان میتواند از علائم ریفلاکس معده در نوزادان و کودکان باشد که بدلیل آسپیراسیون یا ورود این ترشحات معده ازطریق نای به داخل ریه سبب عفونت مکرر ریوی بشود.
بنابراین در صورت بروز علائم عفونت مکررگوش، گرفتگی صدا، سرفه های مکرر و خس خس سینه ، عفونت های مکرر ریوی درکودکان ، توصیه میشود جهت معاینه دقیق وارزیابی تشخیصی و درمان از جهت ریفلاکس به فوق تخصص گوارش کودکان مراجعه شود.
تنگی مری و اختلال در بلع مواد غذایی ناشی از ریفلاکس:
در بیماران مبتلا به ریفلاکس معده در نوزادان و کودکان بدلیل التهاب مخاط مری (ازوفاژیت )یا سوختگی شدید انتهای مری دراثر تماس مخاط مری با اسید معده، میتواندموجب از بین رفتن سلول‌های مخاطی مری ، ایجاد زخم در مری بشود و درصورت عدم درمان مناسب ، میتواند سبب تنگی مری و اختلال در عبور مواد غذایی و بلع آن از مری به معده در این بیمار بشود .
همچنین زخم های ناشی از ریفلاکس در انتهای مری ، در درازمدت و درسنین بزرگسالی ، باتغییراتی که در مخاط مری ایجاد میکند، میتواند مستعد کانسر مری بشود. این علائم از علامت های جدی بیماری ریفلاکس میباشد بنابراین درصورت وجود علائم فوق در نوزادان و کودکان توصیه میشود جهت معاینه دقیق وارزیابی تشخیصی و درمان از جهت ریفلاکس به فوق تخصص گوارش کودکان مراجعه نماید.
استفراغ، بی اشتهایی ، بدغذایی ، کاهش وزن در کودکان مبتلا به ریفلاکس:
یکی دیگرازعلائم ونشانه های ریفلاکس معده در نوزادان و کودکان بی اشتهایی میباشد. همچنین ریفلاکس معده در نوزادان و کودکان میتواند موجب بدغذایی و امتناع از شیرخوردن و غذاخوردن در آنها بشود.
همچنین ریفلاکس معده در نوزادان و کودکان ، میتواند موجب ،حالت تهوع واسفراغ ، اوغ زدن های مکرر دربیماران خصوصا شیرخوران و کودکان بشود. ازدیگر علامت های جدی بیماری ریفلاکس معده در نوزادان و کودکان ، استفراغ های مکرر میباشد. این استفراغ های مکرر و امتناع از شیرخوردن یا غذا خوردن در نوزادان و کودکان مبتلا به ریفلاکس معده در نوزادان و کودکان میتواند موجب اختلال در وزن گیری و کاهش وزن در این نوزادان و کودکان بشود .
بنابراین در صورت بروز علائم ،بی اشتهایی، استفراغ های مکرر و امتناع از شیر خوردن و امتناع از غذا خوردن و اختلال در وزن گیری و کاهش وزن در نوزادان و کودکان توصیه میشود جهت معاینه دقیق وارزیابی تشخیصی و درمان از جهت ریفلاکس به فوق تخصص گوارش کودکان مراجعه نماید.
حملات ناگهانی حالت خفه شدن نوزادان ناشی از ریفلاکس (ALTEs):
گاهی در نوزادان و کودکان مبتلا به ریفلاکس معده به مری ، بدلیل ورود ترشحات معده بداخل نای و ریه کودک ، میتواند سبب ایجاد علائم احساس خفگی ناگهانی و تحدید کننده حیات نوزاد (Apparent life threatening (ALTEs بشود.
سوزش معده یا ترش کردن معده ناشی از ریفلاکس :
- در کودکان بزرگتر مبتلا به ریفلاکس بدلیل ورود ترشحات معده بداخل مری و آسیب مخاط مری موجب علائمی مثل سوزش سردل و درد قسمت فوقانی شکم و پشت جناق میشود.
- دردهای شکمی میتواند یکی دیگر از علائم ریفلاکس معده در نوزادان و کودکان به مری باشد.
- در بعضی از مواقع سکسکه‌های مکرر و طولانی در نوزادان و کودکان میتواند از علايم ریفلاکس معده در نوزادان و کودکان به مری در نوزادان و کودکان باشد.
- آروغ زدن
- بدنبال ریفلاکس محتویات معده به مری ، میتواند موجب احساس طعم ترش در دهان بیمار بشود.
- همچنین بوی بد دهان میتواند ازعلایم ریفلاکس معده در نوزادان و کودکان به مری باشد.
آسیب دندان ناشی از ریفلاکس:
در کودکان مبتلا به ریفلاکس بدلیل ورود ترشحات معده به حلق ودهان وتماس این ترشحات اسیدی بادندان میتواند سبب از بین رفتن یا پوسیدگی مینای دندان در این کودکان بشود. بایستی توجه داشت علاوه بر اینکه ریفلاکس معده در نوزادان و کودکان و بیماریهای دهان و دندان که میتوانند سبب آسیب دندان درکودکان بشوند ، بیماری سلیاک هم میتواند موجب آسیب مینای دندان بشود.
بنابراین توصیه میشود درصورت بروز علائم آسیب دندان در کودکان جهت معاینه دقیق و ارزیابی تشخیصی و درمانی علاوه مراجعه به دندانپزشک کودکان ، از جهت تشخیص و درمان ریفلاکس معده در نوزادان و کودکان هم ، به فوق تخصص گوارش کودکان مراجعه نماید.
چه بیماری‌هایی ممکن هست با ریفلاکس معده اشتباه شود ؟
از انجایکه در نوزادان و شیرخواران مبتلا به ریفلاکس معده در نوزادان و کودکان به مری ، یا برگشت محتویات معده به مری (GER) علائم غیر اختصاصی دارند و این علائم دربیماریهای دیگر هم وجود دارند. بنابراین ریفلاکس معده به مری ، یا برگشت محتویات معده به مری (GER) ممکن هست با بعضی از بیماری‌ها اشتباه شوند.
مانند بیماریهای زیر:
- بیماریهای تنفسی مثل آسم وعفونت ریوی
- بیقراری و کولیک نوزاد
- گریه زیاد وبیدارشدن مکرر نوزاد از خواب
- حساسیت به پروتئین شیرگاو
ممکن هست با ریفلاکس معده به مری ، یا برگشت محتویات معده به مری (GER)اشتباه بشوند
بنابراین در صورت وجود علائم زیر در نوزادان و کودکان :
- اوغ زدن واستفراغ
- بیقراری
- سرفه های مکرر
- علائم خس خس سینه یا آسم
- عفونت مکرر ریوی
- علائم کولیک
- اختلال خواب و بیقراری
- اختلال در شیر خوردن
- کاهش وزن یا اختلال در وزن گیری
- آنمی یا کم خونی
توصیه میشودجهت معاینه دقیق وارزیابی تشخیصی و درمان از جهت ریفلاکس هم به فوق تخصص گوارش کودکان مراجعه شود.
ارتباط ریفلاکس و بیماریهای ریوی مثل تنگی نفس ، خس خس سینه؟
در بیماران مبتلا به ریفلاکس معده به مری ، یا برگشت محتویات معده به مری (GER) گاهی اوقات این ترشحات از طریق نای وارد ریه شده و سبب ایجاد علائمی مثل :
- سرفه های مکرردر نوزادان و شیرخوران
- عفونتهای مکرر ریوی یا تنگی نفس درنوزادان و شیرخوران
- خس خس سینه در حین شیرخوردن یا خس خس سینه بعد از شیرخوردن، بشود.
و والدین به اشتباه این علائم بیماری رابه بیماری آسم یاعفونت ریوی نسبت بدهند. این علائم معمولا در فرم شدید ریفلاکس معده به مری دیده میشود، به فرم شدید علائم ریفلاکس معده یا گاسترو ازوفاژیال ریفلاکس (GER)، بیماری گاسترو ازوفاژیال ریفلاکس ( GERD) گفته میشود.
بنابراین درصورت وجود علائم فوق در نوزادان و کودکان توصیه میشود جهت معاینه دقیق وارزیابی تشخیصی و درمان به موقع و مناسب از جهت ریفلاکس به فوق تخصص گوارش کودکان مراجعه نماید.
بیقراری و کولیک نوزادان ، شباهت آنها با ریفلاکس:
در نوزادان بیقراری و گریه زیاد پس از تغذیه همچنین داشتن خواب نامناسب و بیدار شدن‌های مکرر در طی خواب میتواند از علائم ریفلاکس نوزادی باشد که ممکن است والدین به اشتباه آنرا به کولیک نوزادی نسبت بدهند. همچنین نوزادان بعلت ریفلاکس معده به مری بدلیل آسیب مخاط مری گریه زیاد داشته باشند و این علامت ممکن است به اشتباه تشخیص کولیک و قولنج شکمی برای آنها گذاشته شود.
بیقراری در نوزادان علل متعددی دارد و یکی از علل آن میتواند کولیک شیرخوارگیو التهاب و آسیب مخاط مری ناشی از ریفلاکس معده به مری میباشد . بنابراین درصورت بروز بیقراری های غیرقابل توجیه با کولیک نوزادی توصیه میشود جهت معاینه دقیق وارزیابی تشخیصی علت بیقراری، از جهت تشخیص ریفلاکس و درمان آن هم به فوق تخصص گوارش کودکان مراجعه شود.
ریفلاکس و حساسیت به پروتئین شیرگاوی :
علائم ریفلاکس نوزادان میتواند با علائم و نشانه های حساسیت و آلرژی به پروتئین‌های شیر گاو (CMPA)در نوزادان اشتباه شود آلرژی به پروتئین‌های شیر گاوی در نوزادانیکه باشیر خشک تغذیه میشوند و یا از شیرمادر تغذیه میشوند و مادر این نوزادان از محصولات لبنیات گاوی مثل شیر، سرشیر، کره، خامه، پنیر، ماست،کشک ، دوغ ، ومحصولات حاوی شیرگاو مثل کیک، شیرینی، کلوچه، شکلات ،و ……..در رژیم غذایی خود استفاده کند میتواند در نوزاد علائم ریفلاکس و برگشت محتویات شیر ازمعده به دهان و حلق یا حتی آسپیراسیون یا ورود محتویات شیر معده از طریق نای به داخل ریه بشود.
بنابراین در نوزادانیکه علائم ریفلاکس مکرر معده به مری و ریفلاکس تشدید شونده دارند، توصیه میشود جهت تشخیص ، احتمال آلرژی به پروتئین‌های شیر گاو به فوق تخصص گوارش کودکان مراجعه شود.
بیماران مبتلا به ریفلاکس چه زمان بایستی به فوق تخصص گوارش کودکان مراجعه کنند؟
در نوزاد مبتلا به ریفلاکس درصورتیکه دچار علائم زیر باشند:
- حالت خفگی هنگام شیر خوردن
- اگر نوزاد از شیر خوردن امتناع کند و یا ترس از شیر خوردن داشته باشد
- اگر نوزاد بیقراری و اختلال خواب و مشکل در خوابیدن داشته باشد
- سرفه های مکرر خس خس سینه
- عفونت های مکرر ریوی
- استفراغ های مکرر
- عدم وزن گیری در طی دو هفته اخیر
- افت وزنی درنوزادان
- استفراغ خونی
- کم خونی
- گیرکردن لقمه غذادرمری
- بلع دردناک موادغذایی
- سوزش سردل
- دردشکم
- بروز علائم رفلاکس بعد از سن شش ماهگی
همچنین اگر علائم رفلاکس نوزاد یا ریفلاکس کودک بعد از سن شش ماهگی بروز کند دیگر بعنوان ریفلاکس فیزیولوژیک در نظر گرفته نمیشود در این حالت علت زمینه ایی برای بیماری ریفلاکس مطرح میباشد .بنابراین توصیه میشود جهت معاینه دقیق وارزیابی تشخیصی و درمان مناسب از جهت علت بیماری ریفلاکس به فوق تخصص گوارش کودکان مراجعه نماید.
ریفلاکس معده درچه سنی بهبود میابد؟
معمولا اکثر موارد ، علائم ریفلاکس نوزدان تا سن ۶ تا ۹ ماهگی خودبخود بهبود میابند.
اما اگر، علی رغم درمان مناسب علائم بیماری ریفلاکس تا سن یکسالگی ادامه داشته باشد توصیه میشود جهت معاینه دقیق وارزیابی تشخیصی و درمان مناسب از جهت ریفلاکس به فوق تخصص گوارش کودکان مراجعه نماید.
ریفلاکس پنهان و علائم آن چکونه هست؟
- موارد خفیف ریفلاکس معده به مری( ریفلاکس خاموش یا ریفلاکس پنهان)، در نوزادان وشیرخواران سالم میتواند بدون علامت بالینی باشد .
- موارد خفیف ریفلاکس معده ( ریفلاکس خاموش یا ریفلاکس پنهان) میتواند همراه با تغذیه مناسب و رشد نرمال درنوزادان وشیرخواران وجود داشته باشد.
- فرم خفیف ریفلاکس معده به مری( ریفلاکس خاموش یا ریفلاکس پنهان) معمولا در نوزادان و کودکان به ظاهر سالم و بدون علامت به تعداد ودفعات کم رخ میدهد .
- در موارد خفیف ریفلاکس معده به مری( ریفلاکس خاموش یا ریفلاکس پنهان)، معمولا اشتها و شیرخوردن نوزاد و همچنین خواب نوزاد هم خوب میباشد و هیچ علامت و عارضه ایی را برای نوزاد و کودک ایجاد نمی‌کند .
- درموارد خفیف ریفلاکس معده به مری( ریفلاکس خاموش یا ریفلاکس پنهان) والدین هم علائم و نشانه‌هایی از ریفلاکس معده به مری را در نوزاد و کودک خود مشاهده نمی‌کنند.
به این فرم از ریفلاکس معده به مری ، یا برگشت محتویات معده به مری در نوزادان و کودکان ، ریفلاکس خاموش یا ریفلاکس پنهان گفته میشود . در نوزادان و شیرخواران ، در بیشتر موارد، نوع ریفلاکس خفیف یا ریفلاکس خاموش یا ریفلاکس پنهان ،میباشد.
ازآنجایکه ریفلاکس خاموش یا ریفلاکس پنهان درنوزادان و شیرخوران موجب آسیب به مخاط مری یا سایر عوارض ناشی از ریفلاکس نمی شوند. بنابراین نوزادان وشیرخواران مبتلا به ریفلاکس خاموش یا ریفلاکس پنهان نیاز به درمان دارویی نداشته و خودبخود بهبود میابد و والدین نبایستی نگران وجود این فرم از ریفلاکس معده به مری در نوازد یا شیرخوار خود باشند.
برای آشنایی بیشتر و مشاوره در خصوص ریفلاکس معده، ریفلاکس پنهان، دردشکم، ریفلاکس ،استفراغ ، عدم شیرخوردن نوزاد، بیقراری نوزاد ، عدم وزن گیری کودکان، آلرژی غذایی، آلرژی شیرگاو ، کولیک نوزادان، سرفه های شبانه، سرفه و خس خس سینه ، بی اشتهایی کودک، ترش کردن غذا، بلع درناک غذا، درد معده، کاهش وزن، وزن نگرفتن نوزادان، به کلینیک فوق تخصصی کبد وگوارش کودکان دکتر حسینی تماس گرفته ، یا به سایت کلینیک مراجعه بفرمائید.
تلفن تماس :
09014878765
