زمان مطالعه: 7 دقیقه
تغذیه مناسب مادردردوران شیردهی تاثیر مستقیم بر نوزاد و سلامت وی دارد. در دوران شیردهی نیاز مادر به کالری افزایش میابد بطوریکه برای تولید شیر، مادرشیرده به ۸۰۰ کیلوکالری انرژی اضافی در روز نیاز دارد واز این میزان کالری اضافی، ۵۰۰ کیلوکالری آن از راه دریافت غذا و ۳۰۰کیلوکالری باقیمانده از متابولیسم ذخیره چربی دورران بارداری تامین خواهد شد.در طی شیردهی از پستان ، هر مادرشیرده روزانه ۶ تا ۱۲ گرم پروتئین در شیرش ترشح میکند. بنابراین مادران شیرده روزانه به مقدار ۱۲ تا۱۵ گرم پروتئین اضافی نیازمند دارند تا احتیاجات غذایی خود و کودکش را برآورده سازد.
به همین دلیل توصیه میشود مادران شیرده، دردوران شیردهی حتما بایستی دررژیم غذایی خود ازپروتئین خصوصا گوشت و مرغ به میزان کافی استفاده کنند ، زیرا تاثیربسیار زیادی در افزایش شیرمادر خواهند داشت.
آنچه شما در این مطلب می‌خوانید
غذاهای مفید برای مادران شیرده چیست؟
تخم مرغ ، گوشت ، ماهی ، آب، ماست ، شیر، کره، پنیر،سیر،هویج،زنجبیل، کدو حلوایی ، برگ شوید،نارگیل، انار، خرما، مرکبات، بلوبری، زردآلو، مغزیجات و آجیل،دانه رازیانه،زیره سبز، کنجد، دانه کتان، برنج قهوه ایی، جو دوسر،
میزان پروتئین موردنیاز مادران شیرده چقدر هست؟
درخانمها بعد از زایمان ودر دوران شیردهی، نیازبه پروتئین بطورچشمگیری افزایش میابد بطوریکه در۶ ماهه اول بعد از زایمان حدودا ۶۵ گرم و در شش ماهه دوم حدودا ۶۲ گرم در روز به پروتئین نیازخواهد بود.
این میزان پروتئین را میتوان با مصرف۳لیوان شیر در روزومصرف ۱ عدد تخم مرغ در روز
وبا مصرف حدودا ۱۸۰-۳۰۰ گرم گوشت و حبوبات تامین کرد.
علت مصرف کلسیم توسط مادران شیرده چیست؟
از آنجایکه درشیرمادربه مقدار فراوان کلسیم وجود دارد،توصیه میشوددردوران شیردهی کلسیم به میزان کافی در رژیم غذایی مادر وجود داشته باشد.
در طی ۳ماه اول شیردهی،حدودا ۲٪کلسیم استخوان مادردر شیرمادرترشح میشود. از اینرو تامین رژیم غذایی حاوی کلسیم ، در دوران شیردهی برای سلامتی مادر بسیار مهم هست در صورتیکه تغذیه مادران شیرده مناسب نباشد موجب عوارض متعدد در آنها خواهد شد..
لبنیات به مقدار مناسب حاوی کلسیم هستندمانند شیر ، ماست ،پنیرو….جهت پیشگیری از این عوارض بایستی به میزان کافی در رژیم غذایی مادر وجود داشته باشد درمواردیکه بدلیل آلرژی نوزاد مصرف لبنیات در مادر شیرده منع میشود در اینصورت مکمل کلسیم برای مادر توصیه میشود .
چقدر تفاوت میان شیر خشک در مقابل شیر مادر وجود دارد؟ بیشتر بدانید…
یکی دیگراز مهمترین مواد غذایی لازم برای مادر شیرده ، مغزیجات خصوصا بادام است.
بادام علاوه بر این کالری بالایی دارد حاوی کلسیم زیادی هست و درصورتیکه نوزاد فاقد علائم آلرژی باشد مصرف آن توسط مادرمعمولا مشکلی برای نوزاد بوجود نمیآورد.
همچنین در موارد آلرژی غذایی در نوزاد توصیه میشود مادر از مصرف مغزیجات، لبنیات مثل شیر،کره، خامه،پنیرو غذاهای دریایی مثل ماهی و میگو،وسویا، تخم مرغ وهمچنین ازغذاهای آلرژن زا اجتناب نماید.ودرخصوص نوع تغذیه درموارد آلرژی غذایی با پزشک متخصص کودکان و نوزادان یا فوق تخصص گوارش کودکان مشورت نماید.
یکی دیگر از مواد غذایی مفید برای مادران شیرده آووکادو هست .
آووکادو یک میوه ای مغذی و سرشار از ویتامین است، مصرف سالاد آووکادو برای مادران شیرده بسیار مفید است، زیرا آووکادو حاوی نوعی چربی مفید است که باعث افزایش شیر مادر میشود.
علت مصرف آهن در مادران شیرده چیست؟
آهن موجود در غذای مادر تاثیری بر مقدارآهن شیرمادرندارد .میزان آهن موجود در شیر مادر کم میباشد ولی در نوزاد از جذب بالایی برخوردار هست .میزان آهن موجود در شیر مادر تا سن ۶ ماهگی برای شیر خوار کافی خواهد بود و بعد از این سن کودک ، نیاز آهن جایگزین بعنوان مکمل خواهیم بود.
علت مصرف مکمل آهن توسط مادر شیرده جهت تامین ذخائر آهن بدن و جلوگیری از کم خونی مادرهست و به همین دلیل توصیه میشود ازغذاهای حاوی آهن مثل گوشت، جگر و اسفناج در رژیم غذایی خود استفاده نماید.
علت مصرف مولتی ویتامین توسط مادر در دوران شیردهی چیست؟
ویتامین های محلول درآب مثل ویتامین های گروه B و C به آسانی از طریق خون مادر به داخل شیرمنتقل میشوند و ازشیر مادر به نوزاد منتقل میشود.
میزان نیاز به ویتامین C درمادران شیرده افزایش مییابد و این نیاز ازطریق خوردن مواد غذایی حاوی ویتامین C مثل سبزیجات، میوه تازه ، مرکبات مثل پرتغال ،.نارنگی و مصرف گوجه فرنگی تامین میشود.
کمبود ویتامین های گروه B در رژیم غذایی مادر شیرده بندرت موجب بروز بیماری درنوزاد میشود.با این وجود میتوان با مصرف مواد غذایی حاوی ویتامینهای گروه B مثل مصرف نان سبوس دار، شیر، تخم مرغ، سبزیجات از بروز آن جلوگیری کرد.
ویتامین های محلول درچربی مثل ویتامین های A و D معمولا در چربی وجود دارند وزیر هم داری چربی میباشد مقداری از این ویتامینها از طریق چربی شیر به نوزاد منتقل میشود .
بنابراین جهت پیشگیری از کمبود این ویتامین ها توصیه میشود در هفته های اول تولد ،روزانه قطره ویتامین A و D به نوزاد داده ، ودر رژیم غذایی مادر نیز از مواد غذایی حاوی ویتامین A مثل کره، کدو حلوایی، نارنگی ، هویج و ….. استفاده شود.
در دوران شیردهی ، مادر از خوردن چه غذاهایی بایستی اجتناب کند؟
مصرف برخی از مواد غذایی توسط مادر، موجب ایجاد تاثیرات نامطلوبی درنوزاد شده و گاها باعث بروز دل درد و کولیک در نوزاد میشود، به همین علت به مادر توصیه میشود از نوشیدن الکل ، قهوه و مصرف شکلات وبرخی موادغذایی مثل غذا های تند ،بادام زمینی ،نعناع و جعفری ماهی اجتناب نماید.
لازم به ذکر هست شروع و نوع غذای کمکی بر حسب شرایط و موقعیت هرنوزاد متفاوت بوده و الزاما این الگو را نمیتوان در همه کودکان بکار برد.
غذاهایکه مادران در دوران شیردهی از خودن آن باید اجتناب کنند:
مقایسه شیر مادر با انواع دیگر شیر خشک:
بهترین شیر برای تغذیه نوزاد چیست؟
فواید تغذیه نوازد با شیر مادر چیست؟
بهترین شیر در تمام سنین چه برای نوزاد و چه کودک شیر مادر است.
چون شیرمادر هم استریل است و هم به سهولت در دسترس میباشد.
همچنین ترکیب موجود درشیرمادربا در طی فرایند رشد با نیازهای فیزیولوژیک نوزاد تغییر میکند.
همچنین شیرمادر خاصیت ایمنی زایی برای نوزاد داشته و موجب پیشگیری از بروز عفونت در نوزاد میشود.
همچنین در نوزادان که از شیر مادر تغذیه میشوند شانس بروز آلرژی مثل کولیت آلرژیک، ضایعات پوستی اگزمایی، و کولیک های شکمی و ریفلاکس معده به مری ، یبوست در مقایسه با نوزادانیکه با شیرخشک تغذیه میشوند کمتر است.
همچنین سلامت جسمانی و روانی ،ومیزان جذب آهن ، و ضریب هوشی نوزادانیکه از شیر مادر تغذیه میشوند بالاتر از نوزادانی هست که ازشیر خشک تغذیه میشوند.
تغذیه نوزادان با شیر خشک موجب افزایش شانس ابتلا به آلرژی پروتئین گاوی ، یبوست، کولیک های شکمی وریفلاکس معده به مری وافزایش ریسک عفونت میشود.
جزبدلایل خاص مثل شیمی درمانی مادر ٫ استفاده از بعضی داروهای أعصاب مثل بعضی از ضد تشنج ها ، و ضد سایکوزو …..که به اجبار نوزاد از شیر مادر محروم میشود ، در حالت معمول هرگز نبایستی شیرخشک راجایگزین شیر مادرکرد.
با وجود همه تلاش های انجام شده در جهت تغییرات در سطوح کلسیم – سدیم – فسفر – پروتئین شیر گاو و چربی های اشباع شده آن ، جهت نزدیکتر کردن آن به شیر مادر، اما همچنان اختلاف زیادی در ترکیبات شیر مادر و شیر خشک وجود دارد.
در مقایسه به شیرخشک، شیر مادر میزان سدیم کمتری داشته، همچنین در شیر مادر سطوح بالای اسیدهای چرب اشباع نشده وجود دارد که بیشترین خاصیت ایمنی در برابر عفونت ها برای نوزاد را دارد.
شیر مادر نسبت به شیرخشک سطح کلسیم و فسفر مناسبتی جهت تامین رشد نوزادان دارد
در نوزدان تغذیه با شیرخشک احتمال چه بیماری‌هایی افزایش میابد؟
درکودکان تغذیه با شیر خشک شانس بروز مشکل دفع مدفوع مثل یبوست بیشتر از نوزادان شیرمادر خوار وجود دارد.همچنین احتمال خونریزی گوارشی وبدنبال آن کم خونی (آنمی) فقر آهن در نوزادن که از شیر خشک مصرف میکنن بیشتر میباشد.
مصرف شیرخشک در نوزادان ،استفراغ های مکرروبروز ریفلاکس معده به مری ، آلرژی خصوصا کولیت آلرژیک و ضایعات پوستی اگزماایی بیشتر دیده میشود.
اختلال وزن گیری در نوزاد ومشکلات تنفسی و درماتیت آتوپیک( حساسیت پوستی) در نوزادانیکه از شیر خشک تغذیه میشوند بیشتر میباشد.
تغذیه با شیر مادر چه تاثیرات مفیدی بر نوزاد دارد؟
در نوزادان وکودکان. تغذیه شده با شیرمادر،بخاطرارتباط عاطفی و تماس چشم به چشم مادر و نوزاد و تماس پوستی بیشترنوزادبا مادر موجب تکامل روحی روانی بیشتری نسبت به نوزادان تغذیه شده با شیرخشک میشود.
همچنین در نوزادان و کودکان مصرف کننده شیر مادر :
تغذیه نوزادان از طریق شیر مادر ، موجب انتقال ایمنو گلوبولین مادر( نوعی انتی بادی در بدن مادر) ، میکروب های مفید مثل پروبیوتیک، از طریق شیر به نوزاد شده وموجب سلامت جسمانی و روحی ، وافزایش ضریب هوشی بیشتری شده و همچنین موجب پیشگیری از عفونت ها در نوزاد میشود.
چرا نوزادان شیر مادرخوار کمتر دچار یبوست میشوند؟
درنوزادانیکه ازشیر مادرتغذیه میشوند بخاطراینکه یک نوع از اسیدچرب موجود در شیر مادر بنام اسید پالمتیک که از نظرساختمان شیمیایی در موقعیت بتا قرار دارد بنابراین آنزیم هضم کننده چربی ( لیپاز) نمیتواند آنرا تجزیه کند لذا اسید پالمتیک با کلسبم آزاد موجود در روده ترکیب نشده وواکنش شیمیایی ، صابونی شدن کلسیمی کمتری تشکیل میشود، و موجب میشود نوزادان تغذیه شده با شیر مادرمدفوع نرمتری نسبت به نوزادان تغذیه شده با شیرخشک داشته و کمتر دچار یبوست شوند.
به همین دلیل در نوزادانی که با شیر مادر تغذیه میشوند،اکثراً تعداد دفعات دفع مدفوع بیشتری داشته( گاها تا ۶-۷ بار درروز) و قوام مدفوعی شل تر و اسیدی تر دارند در مقابل در کودکان شیر خشک خوار این دفعات دفع مدفوع کمتر بوده و معمولا با اختلال دفع و یبوست همراه است.
چرا در نوزادان تغذیه با شیرخشک دچار یبوست میشوند؟
درنوزادانیکه از شیر خشک تغذیه میشوند ، در این نوع شیر اسیدچرب موجود در شیر خشک (اسید پالمتیک )که از نظرساختمان شیمیایی در موقعیت آلفا قرارداشته بنابراین آنزیم هضم کننده چربی ( لیپاز) آنرا تجزیه کرده و کلسیم موجود در روده با پالمتیک اسید آزاد ترکیب شده وموجب ایجاد کمپلکس صابونی کلسیم دار در روده میشود که این واکنش سبب یبوست در نوزاد میشود.
به همین دلیل در نوزادان شیرخشک خوار ، معمولا تعداد دفعات ،دفع مدفوع کمتری داشته و قوام مدفوع سفتر ( یبوست) خواهند داشت.
همچنین در نوزادان تغذیه با شیر خشک، مشکلات آلرژی غذایی شایعتر بوده و معمولا ممکن است با علائم ریفلاکس معده به مری و یبوست ، قرمزی دور مقعد و حتی فیشر مقعد خود را نشان دهد.
برای آشنایی بیشتر و مشاوره در خصوص تغذیه تکمیلی ( غذای کمکی) کودکان و تغذیه با شیرمادر و کنترول رشد و نمو به کلینیک فوق تخصصی کبد وگوارش کودکان دکتر حسینی تماس گرفته ، یا به سایت کلینیک https://drhosseyni.com مراجعه بفرمائید.
تلفن تماس
آدرس:
مازندران / ساری : خیابان فرهنگ / مجتمع پزشکی شهریار ۳
نکته:
خوانندگان گرامی توجه داشته باشید که مطالب ارائه شده در سایت این کلینیک صرفاً جهت آگاهی شما می باشد و نه خود درمانی. قبل از هر گونه اقدام درمانی توصیه میشود با پزشک متخصص کودکان و نوزادان یا فوق تخصص گوارش و کبد در این زمینه مشورت نمائید.
